Wie bepalen straks de inhoud van een internationaal plasticverdrag? - Plastic Soup Foundation (2024)

30 juli 2021

Bestaande internationale afspraken zijn volstrekt onvoldoende om de plasticsoep te bestrijden. Er is dan ook groeiende steun voor een internationaal bindend plasticverdrag. De vraag is niet langer of het verdrag er komt, maar vooral welke afspraken daarin worden vastgelegd.

Begin dit jaar bleek al een brede steun tijdens UNEA 5.1, de vergadering waar milieuministers van alle VN-lidstaten samen het mondiale milieubeleid bepalen. En vorige maand spraken niet minder dan 79 landen zich al uit voor zo’n verdrag door onderschrijving van de Oceans Day Plastic Pollution Declaration. In februari 2022, tijdens UNEA 5.2, zal daarom waarschijnlijk een positief besluit genomen worden en kunnen de onderhandelingen over een mondiaal plasticverdrag starten. Maar wie bepalen straks wat er precies in komt te staan?

DE GLOBAL PLASTICS TREATY DIALOGUES

Dit jaar zijn The Global Plastics Treaty Diologues gestart, een initiatief van het Ocean Plastics Leadership Network. Dit is een particuliere organisatie die milieuorganisaties, multinationals en overheden bij elkaar brengt om over het plasticverdrag te discussiëren. In aanloop van UNEA 5.2 worden bijeenkomsten georganiseerd. Tot de deelnemende milieuorganisaties horen het WWF en Greenpeace. Tot nu toe hebben de gesprekken nog geen concrete voorstellen opgeleverd. Plastic Soup Foundation praat ook mee.

MANIFEST VAN MULTINATIONALS

Vorig jaar hebben 30 multinationals, vooral voedsel- en drankgiganten zoals Coca-Cola, Unilever en Nestlé, de VN-lidstaten in een Manifesto opgeroepen om een mondiaal plasticverdrag te sluiten. Zij participeren ook in het genoemde Ocean Plastics Leadership Network. Multinationals, die in tientallen landen hun producten verkopen, hebben te maken met nationale regelgeving die telkens net anders is en zijn daarom gebaat bij eenduidige internationale regelgeving.

Dit geldt echter niet voor plasticproducenten als Shell en INEOS, die noch het manifest hebben ondertekend, noch deelnemen aan het Ocean Plastics Leadership Network. De producenten van plastic als grondstof willen er zoveel mogelijk van verkopen en hebben de afgelopen jaren juist miljarden dollars geïnvesteerd om die groei mogelijk te maken.

DRIE DOELEN

Wetenschappers en specialisten van milieuorganisaties die zich al jaren met de materie beziggehouden, hebben onlangs in het toonaangevende tijdschrift Science de contouren van een internationaal plasticverdrag uiteengezet. Plasticvervuiling is allang geen probleem meer van de oceaan alleen, maar manifesteert zich ook op land en in de lucht. Inmiddels raakt het de menselijk gezondheid. Een plasticverdrag moet zich volgens hen daarom op de hele plasticketen richten; niet alleen op de afval en recycling, maar ook op productie en hergebruik. Ze onderscheiden drie uitgangspunten:

• Absolute vermindering van de productie van nieuw (virgin) plastic, met meetbare doelen (zoals in het Akkoord van Parijs en het Montreal Protocol) en de eliminatie van single use plastics waarvoor duurzame alternatieven bestaan.
• Veilige recycling. Gevaarlijke additieven, die nu gebruikt worden om plastics de gewenste eigenschappen te geven, worden uitgebannen. Het verdrag voorziet in regels en standaarden die ervoor zorgen dat plastic alleen gemaakt wordt als het veilig is en optimaal gerecycled kan worden.
• Plastic uit het milieu verwijderen en voorkomen dat het erin komt. Doelen hiervoor worden in nationale regelgeving uitgewerkt. Bestaande regelgeving, zoals uitgebreide producentenverantwoordelijkheid, wordt aangescherpt.

Voor de toekomstige structuur van het plasticverdrag doen milieuorganisaties een uitgewerkt voorstel; de Convention on Plastic Pollution. Towards a new global agreement to address plastic pollution.

HOE GROOT IS DE MACHT VAN PLASTICPRODUCENTEN?

Twee jaar geleden blokkeerde een aantal landen onder leiding van de Verenigde Staten nog een UNEA resolutie om de plasticsoep internationaal te bestrijden. De petrochemische industrie kreeg toen haar zin. De aandacht moest vooral (blijven) liggen op verbeterde inzameling van plastic afval en vooral niet op vermindering van plasticproductie. Inmiddels is er veel meer steun voor een internationaal bindend verdrag met een reductiedoelstelling.

HET MONDIALE MILIEUBELANG MOET VOOR GAAN

Plasticproducenten, waaronder Shell, zullen bij de VN-lidstaten waarschijnlijk niet meer lobbyen voor het afblazen van een internationaal plasticverdrag, maar zich inzetten voor een tandeloos verdrag dat stoelt op vrijwilligheid.

De cruciale vraag is of lidstaten dit keer opnieuw zwichten voor economische belangen of het mondiale milieubelang laten prevaleren door gezamenlijk te werken aan een plasticverdrag met afdwingbare bindende bepalingen.

MISSCHIEN BEN JE OOK GEÏNTERESSEERD IN:

• Oproep aan het kabinet: steun belasting op nieuw plastic in mondiaal verdrag
• Plasticsoep voldoet aan criteria planetaire grens
• Groeiende steun voor internationaal plasticverdrag
• Plastic: de lekke reddingsboei van Shell